Biomarkers of alcohol use and abuse: ethyl glucuronide in hair

Promovendus/a: Cleo Crunelle

Promotor(en): Adrian Covaci, Hugo Neels

Ethyl glucuronide (EtG) is een mineure fase II metaboliet van alcohol die gemeten kan worden in urine en bloed voor het bepalen van alcohol gebruik. In matrices zoals (hoofd)haar zal EtG zich door herhaaldelijk alcoholgebruik opstapelen, waardoor men het retrospectief alcoholgebruik van de afgelopen weken tot maanden op een objectieve manier in kaart kan brengen. In dit proefschrift tonen we aan dat er een lineaire en dosis-afhankelijke relatie bestaat tussen het gemeten EtG in het haar en het alcohol gebruik van de afgelopen maanden. In een gecontroleerde alcohol-dosis studie in 30 vrijwilligers werd daarnaast ook aangetoond dat men met een gevoelige analysetechniek ook herhaaldelijk alcoholgebruik van lage dosissen (1 glas per dag) kan aantonen.

Men moet er op bedacht zijn dat er factoren bestaan die de EtG incorporatie in het haar verstoren en hiermee de interpretatie van de gemeten EtG waarden bemoeilijken. Geslacht speelt hierbij geen rol op de gemeten EtG concentraties in het haar, zodanig dat de interpretatie van EtG concentraties in haar niet verschillend hoeft te zijn tussen mannen en vrouwen. Cosmetische behandelingen van het haar, zoals bleken en kleuren, zijn factoren die de EtG concentratie in het haar danig doen dalen. Ook gewicht (body mass index) heeft een invloed op de gemeten EtG concentraties in het haar en moet in acht genomen worden bij de interpretatie van de gemeten EtG concentraties.

Praktisch gezien zijn EtG bepalingen in haar een belangrijk middel bij het objectief vaststellen van het alcoholgebruik over de laatste weken tot maanden. Bepalen van EtG in haar vindt zijn nut bij het objectief vaststellen van lange-termijn abstinentie bij o.a., alcoholverslaafde patiënten en als een objectieve maat om de kans op herval naar alcoholgebruik in te schatten bij lever transplantatie patiënten. Ook in geval van rijbewijs teruggave procedures, voogdijzaken, en forensische casussen bewijst EtG bepalingen een groot nut te hebben. Om optimale informatie te bekomen over eerder excessief alcohol gebruik, is het vooral nuttig om haar EtG concentraties te combineren met serum carbohydraat-deficiënt transferrine (CDT) waarden.

In alcohol-afhankelijke patiënten en in geheelonthouders is zorg geboden bij de interpretatie van resultaten van haar EtG concentraties. Voor het bepalen van EtG concentraties in zelf-gerapporteerde geheelonthouders, en dus EtG concentraties die onder of dicht bij de onderste grenswaarde van 7 pg/mg liggen, kan men best een gevoelige methode gebruiken. Bij alcoholverslaafde patiënten kunnen de hoge EtG concentraties best geïnterpreteerd worden door ze naast eerdere metingen (dus van dezelfde patiënt) te leggen. Een grote vermindering (> 85%) in gedetecteerde EtG concentraties in haar is dan een betere maat voor alcohol abstinentie dan een EtG concentratie onder de 30 pg/mg.