CH₃COOH

Andere namen

Ethaanzuur
Waterstofacetaat
Azijn (verdunde oplossing)

Fysische eigenschappen

Molaire massa	60,0 g/mol
Smeltpunt	17 °C
Kookpunt	118 °C
Dichtheid	1,05 g/mL
Oplosbaarheid in water	In alle verhoudingen mengbaar met water

Azijnzuur of ‘acidum aceticum’ is het tweede lid in de homologe reeks van de alkaanzuren. Azijnzuur is een kleurloze vloeistof. Bij lage temperatuur is zuiver azijnzuur een vaste stof met het uitzicht van ijs (‘ijsazijn’). Het is een zwak zuur met een kenmerkende stekende geur. Indien ijsazijn in een trillingsvrije koelkast wordt bewaard, kan het tot beneden het stolpunt worden gekoeld terwijl het toch vloeibaar blijft. Het is dan een onderkoelde vloeistof, een geringe fysieke verstoring doet de vloeistof onmiddellijk stollen.

Bereiding

1. Grote hoeveelheden azijnzuur (het belangrijkste van alle carbonzuren) worden geproduceerd uit goedkope alcoholische dranken (voornamelijk overproducties van wijn). Dit gebeurt door azijnzuurgisting: de ethanol wordt daarbij in aanwezigheid van zuurstofgas door toedoen van azijnzuurbacteriën omgezet in ethaanzuur.

CH₃CH₂OH + O₂ CH₃COOH + H₂O

2. Uit methanol en koolstofmonoxide met behulp van een katalysator Rh,I₂ bij 180 °C en 30 tot 60 bar. Dit Monsantoproces geeft opbrengsten tot 99%.

3. Uit aceetaldehyd door oxidatie aan de lucht met behulp van mangaan-, kobalt en chroomzouten.

Belang

1. Industrie Zuiver azijnzuur is een belangrijke grondstof in de polymeerchemie waarbij celluloseacetaat en polyvinylacetaat gemaakt worden voor onder meer synthetische vezels, plastics en lijmen. Azijnzuur wordt in de textielververij en -drukkerij als aanzuringsmiddel van kleurstofoplossingen gebruikt. Zouten en esters van azijnzuur heten acetaten. Esters van azijnzuur worden gevormd door reactie met alcoholen, bijvoorbeeld: CH3COOH + C2H5OH CH3COOC2H5 + H2O Azijnzuuresters worden vooral als oplosmiddel aangewend en voor de bereiding van geneesmiddelen (bijv. Aspirine).

2. Voeding Tafelazijn is een oplossing van 4 tot 8 massa-% azijnzuur in water, die in de keuken gebruikt wordt wegens zijn zure smaak en zijn conserverende werking (bijv. augurken op azijn). Azijnzuur en sommige acetaten worden gebruikt als smaakstof, conserveermiddel of regelaar van de zuurheidsgraad in de voedingsmiddelenindustrie. Dit zijn: E 260 (azijnzuur), E 261 (kaliumacetaat), E 262 (natriumacetaat), E 263 (calciumacetaat).

3. Biologie

In het menselijk lichaam komt azijnzuur voornamelijk gebonden aan het Co-enzym A (CoA) voor, een stof die uitermate belangrijk is voor veel biochemische processen. Daarnaast vormt azijnzuur met choline de ester acetylcholine, een zeer veel voorkomende en belangrijke neurotransmitter. Het azijnzuur dat bij de biochemische processen vrijkomt, wordt doorlopend hergebruikt. Azijnzuur komt ook voor in bepaalde bacteriën, in sommige planten en veel vruchten.